Błędy i zniekształcenia poznawcze
Czym jest błąd poznawczy?
Według Wikipedii jest to ogólne określenie wzorca nieracjonalnego spostrzegania rzeczywistości, mającego wpływ na ludzkie postawy, emocje, rozumowanie lub zachowania (działania).
Czym są zniekształcenia poznawcze?
Według Wikipedii są to treści myśli łączące się z negatywnymi emocjami, zawierające błędy logiczne. Zazwyczaj są one niezauważalne i powszechne.
-
Błąd poznawczy – efekt skupienia
Efekt skupienia, zwany inaczej efektem zakotwiczenia, to tendencja do przywiązywania uwagi do konkretnego szczegółu (najczęściej najbardziej widocznego, powierzchownego lub pierwszych poznanych danych), co zaburza racjonalną ocenę danej sytuacji.
Przykład: często, śledząc influencerów, zazdrościmy im figury, ubrań czy okolicy, w której mieszkają. Uczucie to jednak nie jest obiektywne, ponieważ skupia się na powierzchownej (często wyidealizowanej przez zainteresowanego) sferze życia, którą upublicznia. Tak naprawdę obserwując profil danej osoby w mediach społecznościowych, nie widzimy tego, jak naprawdę wygląda jej życie.
-
Zniekształcenie poznawcze – negatywny filtr
Jest to tendencja do dostrzegania wyłącznie negatywnych aspektów dotyczącej danej sytuacji.
Przykład: Myślenie bądź wypowiadanie takich fraz jak: “Usłyszałem od chłopaka, że ze mną zrywa, nie wiem, co mam teraz robić, pewnie jest ze mną coś nie tak” zamiast „właśnie zaczynam nowy rozdział w życiu, najwyraźniej ten związek nie miał prawa przetrwać”; „Wygrałam poprzedni turniej szachowy tylko dlatego, że przeciwnik miał gorszy dzień” zamiast „Udało mi się osiągnąć wysokie wyniki dzięki wielu godzinach pracy, które przeznaczyłam na doskonalenie moich umiejętności”.
-
Błąd poznawczy – niechęć do straty
Jest tendencją do lęku utraty tego, co już posiadamy, dominującą nad chęcią uzyskania nowych zasobów.
Przykład: Większą wagę przywiązuje się do zachowania pieniędzy, które się już posiada niż do szukania możliwości do powiększenia majątku. Jest to jeden z powodów, dla których niewiele osób decyduje się inwestować w akcje na giełdzie papierów wartościowych, ponieważ bardziej niż na możliwości zarobku wiele ludzi skupia się na ryzyku poniesienia straty.
Martyna Miklas
